İnternet yayımcılığı ilgiyi azaltmış görünse de, sunulan ortam ve eşsiz kaynaklara sahip olması dolayısıyla, okuyucuların kütüphanelere ilgisi sürüyor.

Yazının bulunması ve kayıtlı bilginin oluşmaya başlamasıyla tarihsel ve toplumsal bir ihtiyaç sonucu ortaya çıkan kütüphaneler, toplumda duyuş, düşünüş ve değer birliğini oluşturan tüm düşünsel, sanatsal, bilimsel ve teknik ürünlerin üretilmesinde zorunlu olarak gerek duyulan bilgiyi sağlayarak, kültürün geliştirilmesi, saklanması ve aktarılması sürecinde yaşamsal bir rol oynuyor.

Çeşitli kaynaklarda, Türkiye'de 900 yıllık bir kütüphane geleneği olduğu, Anadolu'daki ilk Beylikler ve Anadolu Selçukluları döneminde ilk kütüphanelerin kurulduğu, Osmanlılar tarafından da geliştirildiği belirtiliyor.

Kütüphaneler, Osmanlı döneminde, cami, medrese ve vakıfların bir parçası olarak hizmet verdi. Bağımsız kütüphanelere bakıldığında ise vakıflarda toplanan bağış aracılığıyla kurulan ilk kütüphane, Köprülü Kütüphanesi, 1678'de Köprülü Fazıl Ahmet Paşa tarafından İstanbul'da hizmete girdi.

Cumhuriyet döneminde kütüphanecilik alanındaki çalışmalar arttı. Yurt dışında kütüphanecilik eğitimi alan kişiler, Türkiye'de çağdaş kütüphaneciliğin kurucuları olurken, üniversitelerde 1954'ten sonra lisans ve lisansüstü eğitim veren kütüphanecilik bölümleri açıldı.

Günümüzde ise internet yayımcılığının yaygınlaşması sonucu kütüphanelere ilgi azalmış görünse de il genelinde faaliyet gösteren kütüphaneler okurlarla dolup taşmaya devam ediyor.

Yıl içinde çeşitli kültürel ve sanatsal etkinliklerle söyleşi ve panellere de ev sahipliği yapan kütüphaneler, öğrencilerin verimli ders çalışmasına olanak sağladığı gibi kitapseverlerin sessiz bir ortamda, binlerce kitap ve yazar arasından dilediğini seçebilmesine imkan sağlıyor.

Beyazıt Devlet Kütüphanesi 

Osmanlı döneminde devlet eliyle kurulan ilk kütüphane olan Beyazıt Devlet Kütüphanesi, Kütüphane-i Osmaniye olarak 1884'te kuruldu. Raflarına yerleştirilen bir takım “Naima Tarihi” ile hizmete açılan kütüphane, daha sonra Beyazıt Camisi'nden getirilen, etraftan toplanan, satın alınan ve bağış yoluyla gelen kitaplarla kısa bir sürede doldu.

Türkiye'nin en önemli kütüphanelerinden biri olan ve üyelik sistemi bulunmayan Beyazıt Devlet Kütüphanesi'ndeki eserlerin sayısı bir milyonu aşarken, ortalama günlük ziyaretçi sayısı ise 500'ün üzerinde.

Orhan Kemal İl Halk Kütüphanesi

Özellikle öğrencilerin ilgi gösterdiği kütüphanelerden biri olan Orhan Kemal İl Halk Kütüphanesi, Fatih Beyazıt Ordu Caddesi üzerinde bulunuyor.

Daha önce Fatih Millet Kütüphanesi binasında bulunan İstanbul İl Halk Kütüphanesi, 1981'de Simkeşhane binasına taşındı. Kültür Bakanlığı onayıyla 2001'de, yazar Orhan Kemal’in adı verilen kütüphane, il halk kütüphanesi olarak kitapseverlere hizmet veriyor.

Yediden yetmişe her yaş grubuna hitap eden eserlerin bulunduğu kütüphanede, 2016 verilerine göre 53 bin 421 kitap bulunuyor. Kayıtlı üye sayısı ise 13 bin 25 kişiye ulaşan kütüphanede ziyaretçi sayısı 276 bin 381, ödünç verilen kitap, dergi ve materyal sayısı ise 159 bin 23 oldu.

Kütüphanede, kitap ve dergilere ulaşımın yanı sıra gerçekleştirilen sanatsal ve görsel etkinliklere de ziyaretçiler yoğun ilgi gösteriyor.

Ahmet Hamdi Tanpınar Edebiyat Müze Kütüphanesi

Adını Türk romancı, öykücü ve şair Ahmet Hamdi Tanpınar'dan alan Ahmet Hamdi Tanpınar Edebiyat Müze Kütüphanesi, edebiyat müzesi ve arşivi olarak hizmet sunuyor. Fatih'teki Gülhane Parkı içinde bulunan Alay Köşkü'nde Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından kurulan müze kütüphane, 2011'de ziyarete açıldı.

Müze kütüphanede, İstanbul ile ilgili kitaplar, İstanbullu yazar ve şairlerin kitapları, Nobel ve Türk edebiyatında çeşitli ödüllere layık görülen eserler, TEDA (Türk Kültür, Sanat ve Edebiyat Eserlerinin Türkçe Dışındaki Dillerde Yayımlanmasına Destek) yayınları, önemli yazma eserlerin tıpkı basımları, edebiyat ve sanat konulu süreli yayınlar yer alıyor. Yazarların özel objelerinden oluşan müze de ziyaret edilebiliyor.

İki katlı binanın ikinci katında, Yahya Kemal Beyatlı, Necip Fazıl Kısakürek, Nedim, Orhan Pamuk ve Nazım Hikmet gibi tanınmış İstanbullu edebiyatçıların eserleri yer alıyor. Zaman zaman süreli sergilere de ev sahipliği yapan kütüphanede ayrıca edebiyat ve sanat konulu kültürel etkinlikler ve toplantılar da düzenleniyor.

Üyelik sistemi bulunmayan kütüphanede 8 bin 885 kitap okuyucuyla buluşuyor. 2016 yılı içinde tadilat geçiren kütüphanenin, 2016'daki yıllık kayıtlı ziyaretçi sayısı 26 bin 186 oldu.

Salt Araştırma

Beyoğlu'ndaki SALT Galata içinde yer alan SALT Araştırma'nın kitap ve dergilerden oluşan yayınları, altı yılda 80 binden 110 bine çıktı. 2012'de mekanda 20 bin kullanıcı ağırlanırken 2016'da bu sayı 47 bini aştı.

Haftanın altı günü hizmet veren kütüphane, görsel pratikler, yapılı çevre, sosyal yaşam ve ekonomik tarih konuları ağırlıklı ihtisas kütüphanesiyle fiziki ve dijital belge ve kaynaklardan oluşan arşivini kullanıcıların erişimine sunuyor.

SALT Araştırma koleksiyonlarında yer alan 1950 sonrası Türkiye sanat tarihi ve 20. yüzyıl Türkiyesi'nde mimarlık ve tasarımın gelişimini, Osmanlı İmparatorluğu'nun son yüzyılından Türkiye Cumhuriyeti'nin 1990'lı yıllarına toplum ve coğrafyanın dönüşümünü detaylandıran yazılı ve görsel belge ve kaynaklar saltresearch.org’da kullanıcıların erişime açık olarak hizmet veriyor. Kitap ve dergilerden oluşan yayınlar ise SALT Galata’daki SALT Araştırma mekanında incelenebiliyor.

Kütüphanede açılan Ferit F. Şahenk Salonu da SALT Araştırma koleksiyonlarından yararlanmak isteyen yüksek lisans ve doktora öğrencileri ile akademisyenler ve bağımsız araştırmacılara kayıt sistemiyle ücretsiz hizmet veriyor.

Kayıtlı kullanıcılar için rezerve edilebilen çalışma alanlarının bulunduğu mekan 40 oturma birimi ile 10 bin yayınlık raf kapasitesine sahip.

Beyoğlu'nda okuyucuyla buluşan ve Cumhuriyet döneminin ilk kütüphanelerinden biri olan Atatürk Kitaplığı, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kütüphane Müzeler Müdürlüğü’ne bağlı olarak halka ve özel araştırmacılara hizmet veriyor.

İlköğretimden üniversite öğrencisine, akademisyenlerden uluslararası araştırmacılara kadar çok geniş kitlelere hizmet veren kütüphanede 50 bine yakın çeşitli yazma, albüm, atlas-harita, takvim, salname, kartpostal, gazete ve kitap yer alıyor. Kütüphanede bulunan özel koleksiyonlar dahil yaklaşık bir milyon sayfa dijital ortama aktarılmış olup, bu konudaki çalışmalar sürdürülüyor.

500 bin kitap kapasiteli deposu bulunan kütüphanede cilt ve onarım atölyesi, arşivi, konferans ve sergi salonları da kitapseverlere hizmet veriyor.

aa