Bismillahirrahmanirrahim

Kainat kitabının kıraatı, hilkat şeceresinin fihristesi olan Kur'an-ı Kerim insanlığı ahsen-i takvim sırrının tahakkukuna, âlemlerin Rabbinin rızasına ve iki cihan saadetine davet ediyor. "Yaş ve kuru ne varsa içinde barındıran" yüce kitabımızı nasıl anlayacağımız ise bazen tartışma konusu olabiliyor. Kur'an bize yeter denilerek Kur'an'a ait değerler inkar edilebiliyor.

Herhangi bir ilmim olmadığı halde yalnızca Risale-i Nur'dan anladığım kadarıyla tefsir nedir, tefsir çeşitleri nelerdir sorularına bulduğum cevapları paylaşmak istedim. Hatam ve eksiğim olursa müsamaha ile bakılmasını rica ediyorum.

1. Kur'an-ı Kerim'i Kur'an tefsir eder

Risale-i Nur'da geçen "Zâten Kur'anın bir kısmı, bir kısmını tefsir eder." (İşarat-ül İ'caz - 26) cümlesinin de işaret ettiği gibi Kur'anın ilk müfessiri Kur'an'ın bizzat kendisidir. Bazı ayetlerde icmal edilenler başka yerde açıklanır, ayrıntılandırılır.

2. Hadis-i Şerifler

Kur'an-ı Hakim'in kendisinden sonra en önemli müfessiri hadisi şeriflerdir. Hatta Risale-i Nur'dan öğrendiğimize göre Taberi meşhur tefsirini her bir manayı Peygamberimize (ASM) götürerek yazmıştır:

"Demek maânî-i mensusa, müteselsilen menba'-ı Risaletten alınmıştır. Hattâ İbn-i Cerir-i Taberî bütün maânî-i Kur'anı muan'an sened ile müteselsilen menba'-ı Risalete îsal etmiş ve o tarzda, mühim ve büyük tefsirini yazmış." (Mektubat - 389)

3. Sünnet-i Seniyye

Elbette Kur'an yorumlanırken Kur'an'da ahlakı methedilen Peygamberimizin (asm) yaşantısı ilk bakılacak kaynaktır.

"Rivayat-ı sahiha ile Hazret-i Âişe-i Sıddıka (R.A.) gibi sahabe-i güzin, Hazret-i Peygamber Aleyhissalâtü Vesselâm'ı tarif ettikleri zaman "Hulukuhu'l-Kur'an" diye tarif ediyorlardı. Yani: "Kur'anın beyan ettiği mehasin-i ahlâkın misali, Muhammed Aleyhissalâtü Vesselâm'dır. Ve o mehasini en ziyade imtisal eden ve fıtraten o mehasin üstünde yaratılan odur." (Lemalar - 60)

4. İbareyi İzah Eden Tefsirler

Tefsir denince akla gelen ve lafzı ele alan tefsirlerdir. İşarat-ül İ'caz bir yönüyle bu tefsirlerden sayılabilir.

"Tefsir iki kısımdır. Biri ibaresini izah eder, biri de hakikatlarını isbat eder." (Şualar - 425)

"Selef-i Sâlihîn'in bıraktığı kudsî tefsirler iki kısımdır: Bir kısmı, ahkâma dair tefsirlerdir." (Konferans - 140)

5. Ayât-ı Kur'aniyenin Hikmetlerini ve İman Hakikatlarını Tefsir ve İzah Edenler

"Bir kısmı da, âyât-ı Kur'aniyenin hikmetlerini ve iman hakikatlarını tefsir ve izah ederler. Selef-i Sâlihîn'in bu türlü tefsirleri çoktur. Hususan Gavs-ı A'zam Şah-ı Geylanî, İmam-ı Gazalî, Muhyiddin-i Arabî, İmam-ı Rabbanî gibi zevat-ı kiramın eserleri, bu kısım tefsirlerdir. Bilhâssa Mevlâna Celaleddin-i Rumî Hazretlerinin Mesnevî-i Şerif'i de bu tarz bir nevi manevî tefsirdir. İşte Risale-i Nur, bu tarz tefsirlerin en yükseği, en mümtazı ve en müstesnasıdır." (Konferans - 140)

"Risale-i Nur, Kur'anın hakikî bir tefsiri ve hakikatının bir tercümanı ve mes'elelerinin bürhanıdır." (Şualar - 685)