İkinci Esas: Eski Said, bazı dâhî siyasî insanlar ve hârika ediblerin hissettikleri gibi çok dehşetli bir istibdadı hissedip ona karşı cephe almışlardı. O hiss-i kable'l-vuku tabir ve tevile muhtaç iken bilmeyerek resmî, zayıf ve ismî bir istibdat görüp ona karşı hücum gösteriyorlardı. Halbuki onlara dehşet veren, bir zaman sonra gelecek olan istibdatların zayıf bir gölgesini asıl zannederek öyle davranmışlar, öyle beyan etmişler. Maksat doğru fakat hedef hata.
Kastamonu Lahikası

Bediüzzaman hazretleri Sultan Abdülhamid'in yönetim şeklini eleştirmiştir. Şahsi takvasını, ilmini, orucunu, namazını veya dindarlığı ile alakalı herhangi bir şey söylememiştir. Mehmet Akif de Elmalı Hamdi de, Musa Kazım da Namık Kemal gibi Aydınlar hep Sultanın Despotik yönetim şeklini eleştirmiştir. zira Sultan kendisinden başka hiç kimseye güvenmiyor. herkesi vatan haini olarak görüyor . kendisine karşı gelen herkesi Devleti Aliye Osmaniye'nin düşmanı olarak görüyor. hatta Sultan Mehmet Reşat onun kardeşidir ona da güvenmiyor. Onun üzerinde Öyle bir baskı kurmuş ki Sultan Reşat Sarayında ayda birkaç gün dışarı çıkmasına izin verilmiştir. Sultan Mehmet Reşat 31 Mart vakasından sonra padişah oluyor ama abisinin baskısından dolayı devlet yönetiminde tecrübe kazanamadığı için maalesef ittihatçıların piyonu haline geliyor.
Üstadın eleştirileri gayet makul ve yerindedir. Medrestüz Zehra Projesi için verilen Rüşvet de kabul etmiyor.

Rahmetullahi ve radiyallhu aleyhim ecmain.