Son zamanlarda özellikle pandeminin başından beri işlenmemiş açık tütün satışında hızlı bir artış görmekteyim. Halk arasında kaçak tütün diye biliniyor ama kaçak denilse bile serbest olduğu için rahatlıkla satılıyor. Özellikle kaliteli olarak bilinen tütünün ana diyarı olan Adıyaman’da açık olarak tütün satan dükkânların sayısı bir hayli yükselmiş. Sadece tütün satanlar değil cep telefonu ve benzeri satış yapan dükkânlarda da tezgâhlarının bir ucunda tütün satanlar çoğalmış. Bunu Şanlıurfa’da da gözlemlemekteyim. Tercihin bu şekilde oluşması piyasada meydana gelen sigaraya olan zamların bir sonucu olsa gerek. Gerçi geçmiş yıllarda da tiryakiler tarafından işlenmemiş tütüne her zaman rağbet olduğu görülürdü ama bu sefer talep artışının nedenlerinden birisi de hazır sigaraya erişimin daha pahalı olmasından kaynaklandığı söylenebilir. Şu anda en ucuz bir paket sigara 27 lira civarında iken tütünün maliyeti kullanıcıya iki liraya kadar düşebiliyor. Yaklaşık 10 katı kadar daha ucuza mal ediliyor olması işlenmemiş tütüne talebi artırıyor. Ayrıca yine son zamanlarda özellikle yabancılar tarafından tercih edilen nargilenin de ham maddesi tütün olduğu, buna da talebin artması tütün ticaretini bir hayli cazip hale getirmiş durumda. Adıyaman, Çelikhan gibi küçük il ve ilçelerde tütün ticaretinin ve üretiminin tercih edilmesinin sebebi bu üründen elde edilen kârın üreticiye cazip gelmesidir. Bir zamanlar yani bundan yarım asır öncesinde çoğunlukla işlenmemiş tütün kullanılırdı, o vakitlerde sanayi ve teknoloji bu kadar gelişmediğinden hazır sigara ve işlenmiş tütüne ulaşmak zordu.

Sigara alışkanlığı

Geçmiş yıllarda olduğu gibi günümüzde de tütün ve sigara kullanımı insanımız tarafından genellikle hoş görülmeyen bir durumdur. Bu nedenle sigaraya yeni başlayan gençler ana ve babasından gizli olarak sigara içmeyi tercih ederler. Ana ve babamız yeri geldiğinde eve gelince sigara içip içmediğimizi kontrol için elbiselerimizi koklarlardı. Bu her ne kadar caydırıcı olmasa da ailesinden korkan gençler için biraz etkili olabiliyordu. Öğretmenlerimiz, ustalarımız, kalfalarımızdan herhangi birisi bizi yolda sigara içerken yakaladıklarında doğrudan babamıza şikâyet ederlerdi, bunun etkisi az da olsa vardı. Gerek ekonomik gerek sağlık açısından muhtemel zararlarını göz önüne aldığınızda her ne sebeple olursa olsun sigara kullanımı çocukluğumuzdan beri hoş karşılanmayan bir durumdur. 1940 ila 1960 yılları arasındaki genç ve çocuk yaştaki kuşaklara baktığımda eskiden sigara içmeyene delikanlı demezlermiş, sigara kullanımı bir güç ve asalet göstergesiymiş. Yıllar geçtikçe okuryazar oranlarının yükselmesi ve bilgiye erişilir olması nedeniyle sigaranın zararları bilindikçe kullanımı hoş görülmez hale geldi. Günümüzde sigaranın kullanımı yine toplumda pekiyi görülmüyor. İnsan sağlığına olan zararları her yönüyle biliniyor olması kullanımını bir o kadar engelliyor. Peki diyeceksiniz ki bu kadar tütün satan dükkânlara, açıktan satılan sigaralara ne demeli? Her ne kadar sigara paketi üzerinde kullanımı sağlığa zararlıdır yazılsa, satışı 18 yaş altına yapılamaz dense de, bu tedbirler pek etkili olmuyor. Esas etkili olan durum toplum tarafından kabul görmemesi ve hoş karşılanmaması yanında toplum sağlığına ve ekonomisine olan zararlarının anlatılması olacaktır. Eskiden her ne kadar babamız sigara içmeyin dese de, bize yasaklasa da, kendisinin kullanıyor olması ayrı bir çelişkiydi. Bu kurala kendisi uymayan nasıl başkasını tenkit edebilir ki? Nefsini ıslah edemeyen başkasını ıslah edemez gereğince bu durum adeta faydası olmayan nasihate benziyordu.

Gençlerde sigara bağımlılığı sonrası

Günümüzde gençlerde erken yaşta sigara kullanımı yaygınlaşmış durumda. Üniversite gençlerinde kafelerde bol bol nargile tüttürmek moda gibi olmuş durumda. Özellikle ergenlik dönemlerinde ve genç yaşlarda bu illete bulaşmak biraz daha kolay oluyor. Çocuğun çevresi çok önemlidir. Ana ve baba olarak çocuğumuza bu konuda tembihte bulunmamız, çevresini sormamız ve sorgulamamız, başta kendimiz bu konuda çocuklarımıza ve çevremize örnek olmamız ve sigaradan uzak durmamız gerekir. Çocukların erken yaşlarda sigara kullanımına başlaması bir alışkanlığın ötesinde bir bağımlılıktır. Alışkanlıkların bağımlılığı, bağımlılıkların ise beraberinde diğer madde ve içki bağımlılıklarını beraberinde getireceği hiç şüphesizdir. Bunun arkasından Allah korusun esrar, eroin, tiner çekme gibi diğer alışkanlıklar ve bağımlılıklar ortaya çıkabilir ki bundan da Rabbim gençlerimizi muhafaza eylesin.

Elektronik sigara ve nargile

Bir ara bir hocam elektronik sigara kullanıyordu, şimdi bırakmış gerçek sigara kullanıyor. Gerçeği de olsa, elektroniği de olsa sağlığa olan zararları tıbben kesinleşmiştir. Nargile kullanımının daha çok zararları var, saf ve süzme nikotin direkt olarak akciğerlerinizle temas ediveriyor.

Sigaraya müptela olanlar

Babam yedi yaşlarından beri sigara kullanımına alışmıştı. Ne bırakıyor ne de zararlarını kabul etmiyordu. Ramazan ayı geldiğinde ara veriyor ama yine de iftarda aklına ilk gelen sigara oluyordu. Ramazan ayında sigara kullanımı azalıyor ama bir türlü bırakamıyordu. Babam bu sigarayı yaklaşık yetmiş yıl kullandı. Ta ki hastalanıp ameliyat olduktan sonra doktor ona sigara içmeyi kesinlikle yasaklamıştı. Bir gün hastaneden taburcu olurken çekmeceleri kontrol ettiğimde bir paket sigara ve çakmak gördüm, bizlerden gizlice tuvalette içiyor olduğunu anladım. Eve dönünce “baba neden sigarayı bırakamıyorsun” dedim. “Oğlum, sigara öncelikle efkârımı dağıtıyor, ikincisi sinirlerimi ve öfkemi yatıştırıyor, üçüncüsü unutkanlığımı gideriyor” dedi. Ben de artık bu söz üzerine ona bir şey diyemedim. Sigara uzun yıllar boyu vücuda öyle bir etki bırakmış ki, onu terk etmesi artık zorlaşmış, bırakmak için büyük bir irade ortaya koymak ve sabırlı olmak gerekiyor. Bazen sigarayı bırakanları görüyorum, sabır ve iradenin etkili olduğunu söylüyorlar. Bırakanların iştahlarının artığını ve kilo aldıklarını görmeniz mümkün. Ayrıca sigarayı bırakan bazı şahıslarda vücudun nikotine bağımlılığın vermiş olduğu yan etkiler de orta yere çıkmıyor değil ama ne olursa olsun bırakmaya değer.

Bayanlarda sigara kullanımı

Günümüzde bayanlarda da sigara kullanım oranlarının arttığı gözlemlenmektedir. Özellikle çalışan bayanlarda bunun daha çok görmek mümkün, ayrıca bu konu bir araştırma yapılabilir. Üzerinde durulması ve irdelenmesi gereken bir konudur. Sigara kullanımı toplumda erkeğe yakışmadığı gibi hanımlara da hiç mi hiç yakışmıyor. Evli kadın ve erkeklerden tek başına birisinin kullanımı diğerinin zararına olduğu bir gerçektir. Sigarayı kullanandan çok dumanından etkilenen daha fazla zarara maruz kalmaktadır. Bu durumda olanlara Rabbim sabırlar versin, onların da bir an evvel sigara kullanımını bırakmaları için dua ediyorum.

Kapalı mekânlarda sigara yasağı

Özellikle pandemi döneminde maske ve mesafenin mecburi olduğu zamanlarda yine de sigara kullanımına dikkat edilmezdi, belki kapalı mekânlarda içilmesi yasaktı ama dışarıda sigarayı içip üfüren az değildi. Bunları gördükçe içimden ceza vermek istiyordum ama elimizden bir şey gelmiyordu. Özellikle 1990’lı yılların sonlarında zamanın hükümeti tarafından alınan bir kararla toplu taşıma araçlarında sigara kullanımı yasaklandı. Aman Allah’ım o ne dayanılmaz bir durumdu, özel aracımız yoktu, mecburen toplu taşıma araçlarını kullanıyorduk. Milletin akciğerine girip ağzından, burnundan ve dahi kulağından çıkan dumanları yutmak ve solumak zorunda kalıyorduk. Çok şükür aradan geçen bir süre zarfından sonra 2000’li yıllarda kapalı alanlarda da yasaklandı, şimdi çok şükür dumansız havayı soluyoruz. Kapalı alanlarda içenlere caydırıcı cezalar kesilebiliyor ve dahası vatandaşımızın çoğu bu konuda duyarlı, kuralı ihlal edeni hemen uyarıveriyor. Yine de bu kuralları çiğneyen yok mu? Tektük de olsa görüyoruz, gerek araçlarda, gerek şoförler ve gerekse kamu görevlileri kapalı alanlarda çaktırmadan sigara içebiliyorlar. Denetimlerin sıkı yapılması, kuralları çiğneyenlere caydırıcı cezalar verilmesi elzemdir. Keşke kaldırımda yürürken sigara içenlere de yasak gelse de, ağzımıza giren dumandan bir kurutuluversek. Temennimiz böyle bir kuralı koyan bir babayiğitin ortaya çıkması. Sağlıklı bir hayat ve dumansız temiz bir hava solumak dileği ile herkese selam ve sevgi ve saygılarımı sunarım. Allah’a emanet olunuz.