Bediüzzaman Said Nursi yaşamış olduğu seksen üç yıllık ömründe çok sayıda mekâna şahitlik etmiştir. Zamanın ve mekânın insan üzerindeki tesiri büyüktür. Yaşanılan mekânlar insanın hayatında büyük etkiler bırakır. Bu araştırmamızda imkânlar dahilinde Bedîüzzaman’ın yaşadığı dönemlerdeki mekânları nazara vermeye çalışacağız. Yaşadığı mekânların o döneme ait fotoğraflarını Bediüzzaman’ın gördüğü hali ile tarihlerini göz önünde bulundurarak derlemeye çalıştık.

Gayemiz bu konuda araştırma yapmak isteyenlere ve özellikle Bediüzzaman belgeseli konusunda çalışmaya istekli olanlara bir fikir vermektir.

BİTLİS

Bediüzzaman Said Nursi 1878 senesinde Bitlis vilayetinin Hizan kazasının İsparit nahiyesine bağlı Nurs köyünde doğdu. Dokuz yaşına kadar baba ocağı olan köyünde kaldı. Çocukluğu ve gençliğinin ilk yılları Bitlis ve çevresindeki illerde ilim tahsili ile geçti.1895 yılında Mardin Mutasarrıfı Selanikli Mehmed Enis Paşa tarafından Bitlis’e kendi memleketine sürgün edildi. 1895 ile 1897 yılları arasında Bitlis Valisi Ömer Sabri beyin konağında kesintisiz olarak iki yıl kaldı. Son olarak 3 Mart 1916 yılında Birinci Dünya harbinde Bitlis’te yaralanarak Ruslara esir düştü. İstanbul’a esaret dönüşünden vefatına kadar olan dönemde Bitlis’te kaldığına dair bir bilgiye rastlanmadı.

SİİRT

Molla Said’in talebelik hayatının bir kısmı Siirt’te geçer. Medrese talebeleri ile en şiddetli münazaraları ve kavgaları burada yaşanır. Tillo’da bulunan Kubbe-i Hasiye’ de inzivaya çekilir. Ayrıca Büyük Kamusu ezberlemeye çalışır. Cumhuriyet düşüncesi burada gelişir.

DOĞUBEYAZIT

Bediüzzaman ciddi anlamda eğitimine Doğubeyazıt’ta Şeyh Muhammed Celali hazretlerinin yanında başlamıştır. Yirmi yıl kadar süren eğitim ile ilgili kitapları ezberleyip üç ayda bitirmiştir.

CİZRE

Gördüğü rüya üzerine Miran aşiret reisi Mustafa Paşa’yı hidayete getirmek üzere Cizre’ye gelen Molla Said burada Cizre alimlerini Dicle nehri kenarında bulunan Bani Hani mevkiinde ilzam eder ve onları kendisine hayran bıraktırır. Mustafa Paşa tövbe eder ama tövbesinde durmaz. Van’dan dönüşünde kör bir kurşuna hedef olur. Bediüzzaman burada Hamidiye alayları ile tanışır. Onların yanlışlıklarını düzeltmeye uğraşır.

MARDİN

1895 yılında Mardin’e gelen Molla Said burada kurumsal medrese talebelerini ilzam eder. Kendisini çekemeyen mollalara Ulu cami minaresinin şerefesinin korkulukları üstüne çıkıp ellerini açarak dönmek sureti ile meydan okur. Mardin’de hayatı çok hareketli geçer. Namık Kemal’in rüyası ile uyanır, hürriyet düşüncesi ile tanışır. Efgani’nin talebesinden siyasetteki muktesit mesleği öğrenir. Devletle ilk defa Mardin’de tanışır ve ilk sürgünü buradan gerçekleşir.

VAN

Bediüzzaman Said Nursi’nin hayatının yirmi seneden fazlası Van’da geçti. 1898 yılından itibaren yaklaşık on sene Vali Tahir Paşa’nın konağında geçti. Kur’an’a yönelen saldırıların ilk işaretlerini gördü. Burada müspet fen ilimleri ile uğraştı. Horhor adı verilen medresesinde eğitim verdi. Fotoğrafta görülen kaleden ayağı kayarak havada “davam” diye bağırdı. Kerametvari bir halde havada kavis yaparak medresenin içine düştü. Van’da olduğu süre içerisinde Aşiretleri dolaşarak aralarında cereyan eden ihtilafları çözmeye çalıştı. Vali Tahir Paşa’nın referans mektubu ile İstanbul’a gitti ve doğuda özellikte Van’da fen ve din ilimlerinin bir arada okutulacağı medresenin inşası için teşebbüslerde bulundu. Cumhuriyet kurulduktan sonra Ankara hükümeti ile uyuşamayıp 1923 yılında İstanbul’a gitti ve Yuşa tepesinde bir süre inzivaya girdikten sonra 1924 yılında tekrar Van’a döndü. Erek dağının eteğinde bir mağaraya çekildi. 1926 yılının Şubat ayında Burdur’a sürgüne gönderildi. Bu tarihten sonra vefatına kadar Van’a gelmesi nasip olmadı.