Makedonya'da Müslüman azınlıkta, Kosova'da çoğunlukta; ama birincisinde din eğitimi ve dindarlık daha güçlü ve hareketli.

Makedonya'da din eğitimi İslam Dini Birliği (Diyanet İşleri Başkanlığı gibi) ile halkın gönüllü faaliyetleri tarafından yürütülüyor. Camiler, tekkeler, Kur'an kursları ve İmam Hatip Okulları var.

İslam Dini Birliği anayasada yeri olan bağımsız bir kuruluş. Devletin yönetimi ve güdümü yok, ancak devlet isterse mali yardım yapıyor. Başkanı seçimle işbaşına geliyor. Camiler ve okullar buraya bağlı. Birlik (Diyanet) her seviyede okul açabiliyor, bu okullardan mezun olanların diplomaları devletçe tanınıyor ve mesela İmam Hatip Okullarından mezun olanlar istedikleri üniversiteye girip tahsil yapabiliyorlar. Camilerin ve okulların giderleri halk tarafından karşılanıyor. Halkın yardımları Birlik'te toplanıyor ve Birlik tarafından bütçe yapılarak görevlilere maaş şeklinde veriliyor.

Bildiğimiz yurt ve cami faaliyetleri dışında din eğitim ve öğretiminde önemli yeri olan –benim ziyaret edebildiğim- üç kuruluştan söz edeceğim.

Tekkeler

Bu ülkelerde komünizmin egemen olduğu dönem de dahil olmak üzere tekkeler kapatılmamış. Biz Kalkandelen'de Bektâşî tarikatine ait Harâbâtî Baba tekkesi ile Ohri'de ve Struga'da faal olan Halvetî tarikatine ait Hayatî Efendi tekkelerini ziyaret ettik. Bu tekkelerin şeyhleri (postnişinleri) var, mutad zamanlarda zikir ve sohbetler yapıyor, mensuplarını eğitiyorlar. Cami az olduğu için tekkeler aynı zamanda cami ihtiyacını da karşılıyor. Camilerde ve tekkelerde beş vakit, hoperlörden ezan duyuluyor, buralardaki şartlara göre az sayılmayacak kadar cemaat geliyor ve namazlarını cemaatle kılıyorlar. Tekke camilerde namazdan sonra tekke görevlisi mihraba geliyor, cemaatten isteyenler kalıyorlar, kelime-i tevhîd, salavât ve duadan oluşan kısa bir zikir yapılıyor.

Kur'an kursları

Buralarda Kur'an-ı Kerim yüzünden okunuyor ve isteyenler hafız oluyorlar. Üsküb'e yakın Kalkandelen yerleşim merkezinde içi ve dışı uygun şekillerle ve renklerle tamamen bezenmiş bir cami var, adı Alaca cami. Caminin üst katında şimdi yaşlanmış olan bir zat kendini Kur'an hizmetine adamış, yıllardan beri yalnızca yatmak için evine gidiyor, diğer zamanlarını burada Kur'an öğretmek ve hafız yetiştirmekle geçiriyor. Yüzlerce hafız yetiştirmiş, bir defterde kayıtları ve resimleri var, oğlu ile caminin imamı da burada hafız olmuşlar ve şimdi yaşlı hocalarına yardım ediyorlar. Hıfzını bitirenler Diyanet'e başvuruyor, Diyanet bunları imtihan ediyor ve kazananlara sertifika veriyor.

İmam Hatip Okulları

Makedonya'da üçü kız ikisi erkeklere ait olmak üzere beş İmam Hatip Okulu var. Biz Kalkandelen kız İmam Hatip okulunu ziyaret ettik.

Bu okulları ayrı bir yazıda anlatmak gerekiyor.

Yeni Şafak