Özgür iman, Bediüzzaman’ın inşa etmek istediği  marifet yoludur. Allah’ı bilmek, ilmen iman etmek, aklen tasdik etmek, kalben teslim olmak, vicdanen aitlik şuuru, hepsi fıtratın/yaratılışın ibda ve inşasıdır.

İradenin imanlı özgürlüğü ya da özgür iman, çağımızda bireyin bilişim ve bilgi karşısında duygu ve düşünce  ikileminde kalmadan kalp ve aklını sentezlemesini, hatta imtizacını /mezcetmesini /birleştirmesini sağlamaktadır.

Bediüzzaman’a göre özgürlük, insanın “Hürriyet-i şer’iye”  çerçevesinde  İslam’ın uygunluk  kriterleri ile hayatı doğru yaşamasıdır. Özgürlük, bir tercih ve iman disiplinidir.
Gerçek özgürlük, kurallar zinciridir. Kurallar içinde serbestlik ve sorumluluktur. Amacın yüceliğine biçilen her değer, onun etrafında farklılaşan her hareket ve isteğini gerçekleştirme arzusu, nitelikli özgürlüktür. Bir başkası ile ortak küme bilincidir. “Biz” bilincinde, ortak özgürlüğün bireye ait özendiriciliği vardır. Özelinde ise kendine zarar vermeme, sağlıklı bir iman ve hayat inşasının önerdiği mutlu alan vardır.

***
Özgürlük, hayatın inşasında sadece akıl aracını/aygıtını kullanmaz. Aynı zamanda kalp sevgisinin ve eğiliminin vicdani referanslara göre şekillenmesini sağlar. Özgürlükle beraber ekolojisi düşünülmemiş özgürlük tanımları veya hiyerarşiye tepki bağlamındaki siyasi ve sosyal talepler;  öncelikle iç özgürlüğün doğrulayacağı düşünceler ve eylemlerle inşa edilmelidir.

Özgürlük, doğru inanma seçeneğidir. İnancını mukayeseli bir şekilde ve içten taleplerini doğrulayacağı bir süreçte,  anlamlandırma ve inanma serbestliği ve kararlılığıdır.
Özgürlük, bireyin kendini iradeli hissettiği zeminde kendini karşılama, anlama, dinleme ve içselleştirme diyaloglarında iç referanslarını aktifleştirme hakkıdır.

Özgürlük, evrenin boyutsuzluğunda, isteklerinin sonsuzluğunda ve sermayesinin sınırlarında hepsini kuşatacak hayal, kurgu, düşünce ve iman eksenli ulaşma, kavrama ve birliktelik dengesini inşa yolculuğudur.

Evrenle özgürlük, yaratıcısının formatında ona ait ortaklıkları bilmekle ve doğru kodlara ulaşmakla mümkün. Eğer özgürlük verilmişse, verenin belirleyici olduğu bütün roller serbesttir.

Özgürlük, mutlak serbestlik değildir. Özgürlük sınırlarındaki sınırsızlıktır. Özgürlük, özgür yaratılışın belirlediği yaşama arzusudur.

Özgürlük, imanın bir fonksiyonudur. Belirleyiciliği, etkinliği ve anlam bulması iman etme özgürlüğü ile ivme kazanır. Yoksa bizzat özgür olmaz, tam aksine “Özgürüm” diye özgürlüğünü kaybedip,  başka tercihlerin ve tarzların esiri/bağımlısı olma halini yaşar.

Böylesi bir özgürlük,  bağımlılık eseri bir serbestliktir ki, bu hal; insani değerlerden ziyade başka bir hayatla  benzeşme alanıdır.

Diğeri ise iradeli bağlılık ekseninde  iman ve hayat tasavvurudur ki, gerçek özgürlük iradesini seçme özgürlüğüdür. Ve irademizin sınırlarını aşan alanlarda ortak iradeye/istişareye/ortak değerlere uzanma ve sonrasında üst/külli iradeye ulaşma özgürlüğüdür.