Büyük Târihçe-i Hayât’ta olsun Mufassal T. Hayât’ta veyâ Bilinmeyen Taraflarıyle B. Said Nursî’de olsun Üstâd’ın Rusya esâretinde, Sibirya’da kaldığı yazılıdır.
 
Üstâd, esâret hâtırâlarında; Rusya’nın Avrupa kesiminde bulunan Volga Nehri'nden, Kostroma'dan, Kostroma'nın Tatar mahallesinde Volga kenârındaki küçük câmi'den bahsetmekte ama nedense Asya'nın kûzeyini kaplayan, Türkiye yüzölçümünün 16 katından dahâ büyük koskoca Sibirya'dan söz etmemektedir!?..
 
Külliyât’ta, Sibirya kelimesinin geçtiği yerler tetkik edilirse, sâdece; “.. cevherlerin bir kısmı yalnız Çin'de bulunuyor. Diğer kısmı Endülüs'te, bir kısmı Yemen'de, bir kısmı Sibirya'dan başka yerde bulunmuyor.” ifâdesinin Üstâd’a âid olduğu görülür.  
 
Bu biraz garip değil mi?.!..
 
Hakîkat-i hâlde Üstâd, Sibirya’da kalmamıştır! Niye söz etsin ki?.
 
Kostroma ile Sibirya'nın bir alâkası da bulunmamaktadır!.. 
 
Şöyle bir durum tesbiti yaparsak.. :
 
1-Üstâd’ın Sibirya’da kaldığına dâir bir tek “belge” mevcûd değil!. İkinci-üçüncü şahıslardan  nakledilen bâzı rivâyetler tahkiksiz kaydedilmiş..
 
Kostroma’nın iklim ve çevre şartları Sibirya’ya çok benziyorsa, kinâye olarak söylenmiş te sonradan hakîkat mi telakkî edilmiştir?. Ya da, Kostroma’nın bulunduğu bölgeye yöre halkı tarafından bu mânâda “Sibirya” deniliyor olabilir mi?. Bilemiyoruz!?.. 
 
Bir ihtimâl, belki Kostroma’ya götürülürken Sibirya’ya bir miktâr girilmiş olabilir (mi?).  
 
2-Kostroma, Volga Nehri kenarında, Moskova'ya karayolu ile 3 sâat mesâfede(1); Koloğrif(Kologriv), Volga’nın bir kolu olan Unja (Unzha) nehri kıyısında olup, Avrupa Kıt’as’ındadırlar. Asya’da bulunan Sibirya ile bir alâkaları yoktur. Olsa olsa, Doğu Anadolu ile Lüleburgaz arasındaki kadar bir alâka olabilir.
 
Mes’elenin dahâ iyi vuzûha kavuşması için “Sibirya” ile ilgili , “Vikipedi, özgür ansiklopedi”den alınan şu bilgiler yararlı olur sanırım:

“Asya'nın kuzeyinde yer alan Sibirya, 12.800.000 km²'lik yüzölçümüyle Rusya'nın yüzde 60'tan fazlasını kaplar. Batıda Ural Dağları'ndan doğuda Büyük Okyanus'a kadar uzanır. Kuzeyinde Kuzey Buz Denizi vardır. Sibirya'nın güneyinde, batıdan doğuya doğru, Kazakistan, Moğolistan ve Çin Halk Cumhuriyeti yer alır. Sibirya'nın nüfusu yaklaşık 40 milyondur.

Sık ormanları, büyük ırmakları, buzlarla kaplı ovalarıyla ünlü bu bölge, doğa koşulları yüzünden yüzyıllar boyunca gelişememiş ve nüfusu artmamıştır. Sibirya'da kışlar uzun ve çok soğuk, yazlar ise kısa ve çok sıcak geçer. Dünyanın en soğuk yerlerinden biri olarak bilinen Antartika kıtasında kışları sıcaklık -78,3 °C'ye, Sibirya'nın kuzeydoğusundaki Verhoyansk ve Oymyakon'da ise -72,7 °C'ye düşer.

Sibirya'nın en kuzeyinde tundralar yer alır. Buralardaki kış dokuz ay sürer ve yazın yalnızca toprağın üzerindeki buzlar erir. Daha güneyde iğne yapraklı ağaçlardan oluşan ve tayga adı verilen geniş orman kuşağına rastlanır.

Sibirya doğal yapısına göre batıdan doğuya doğru üç ana bölüme ayrılır. Ural Dağları'nın doğusundan başlayan Batı Sibirya Ovası geniş bataklıklarla kaplıdır. Obi Irmağı ve kolları bu ovadan geçer. Orta Sibirya Yaylası batıda Yenisey Irmağı'ndan doğuda Lena Irmağı'na kadar uzanır. Büyük bölümü deniz düzeyinden 450 metre yüksekliktedir. Güneyde Moğolistan sınırına doğru yüzey engebelidir. Bu bölgede yer alan Baykal Gölü, Asya ve Avrupa'daki tatlı su göllerinin hepsinden daha derindir (1.620 metre). "Sovyet Uzakdoğusu" adıyla bilinen Doğu Sibirya Yaylası'nda ise dağlar, sıradağlar, yaylalar ve kuzeye doğru uzanan vadiler bulunur...”

Dipnot:
(1): İsmail BERK'ten nakil: Muhterem Bilâl Tunç Âbi, müdakkik nazarını tebrik ediyorum. Mütâlaaya değer tetkikler..  Kosturma’yı görmek nasip oldu. Karayolu ile Moskova’ya üç saat mesâfede. İsmail BERK (02 Haziran 2008)