Tefekkürün hızı olur mu; yavaş mı olmalı tefekkür? Zamanın hızı ne ki tefekkürün hızı olsun? Dünyanın dönüş hızı, ayın dönüş hızı, güneşin sistemle beraber dönüş hızı, samanyolunun dönüş hızı, “an” akış hızı aynı mı?

50 yıllık bir ömre dönüp bakıldığında kaç hızla geçtiğini ölçme imkânı var mı? Sadece çok çabuk geçti diyoruz.

300 yıl, artı 9 yıl uyuyan Kehf Ashabı uyandıklarında birbirleriyle konuşmaları “ne çok uyumuşuz” olmadı, “bir gün veya daha az uyumuşuz” oldu.

Rüyada yaşananlar kaç “andır? Kehf Ashabının uyuması mı, bizim uyanık bilip uyuduğumuz mu gerçek olan? Tefekkür hangi ülfet perdesini kıracak, kaç zincir kuvvetinde vurmalı, kaç beygir gücünde yürümeli hakikat yolunda?

“Şehitler ölü değildir, bilakis onlar diridir” diyor ayet-i kerimede, rızıklandıklarından bahsediyor. Hayat kime hızlı, kime gerçek?

Hızır hayatta; kim görür onu, kim görmez, ona yetişme hızı var mı? Bir burada, bir orada, bir bu şekilde, bir o şekilde...

Hızır benzer hayat yaşayan velilerin sohbeti çok hızlı mı geçer, çok yavaş mı seyreder?

Yine ayet-i kerimede “dağları duruyor sanırsınız onlar bulut gibi akıyor” deniyor; dağ gibi adam deriz! Bir bakmışın hasta olmuş, bir bakmışın düşkün olmuş, bir bakmışın vefat etmiş.

Tefekkür dağına nasıl çıkılır ve onun hızıyla nasıl akılır?

Karıncayı, sakin denizi, pastoral akşam üzerlerinde tefekkür ağır mı işler?

Trafik yoğunluğunda aynı yoğunlukla tefekkür ve murakabe yapılır mı?

“Kur’an’ı tertil üzere okuyun” der Kur’an. Kâinat kitabı da bu hal üzere okunmalı değil mi? Hadiseler de öyle.

Yine Kur’an, “fasık haber getirince araştırın” der.

Nefsini tezkiyede, tövbe istiğfarda hızlanmak hiç de zarar getirmez hız. Namazı vaktinde cemaatle kılmak için hızlanmak hiç de zarar vermez. Vakur bir hız; aceleci telaşlı koşturmaca değil!

Hızın bile ciddiyeti olur, vakarı vardır.

Ve yine huşunun ölçülebilir bir hızı var mıdır?

Öyle “an”lar vardır ki hız bile yavaş kalır; Miraç gibi.

Zamanın bereketi zamanın hızından çok daha hızlıdır.

Şimdilerde modernlerin bir avutmacası hız. Onlara uymak değil ellerinden almak ve hakikat dağına tırmanmada kullanmak onu.

Gafleti kalınlaştıran değil, “Ben”i delen bir hız; evet bize hız lazım!