بِاسْمِهٖ سُبْحَانَهُ

Ecyad Kalesi ve Osmanlı Revaklarının solda görüldüğü; Mescidi Haram Eski Çizimi.

Abasi Devleti: 750 - 1258= 508 yıl

Moğol Cengiz' in torunu Hülagu tarafından yakılıp yıkıldı.

Ra'd Suresi 7.ayette ise şöyle buyrulur:

"اِنَّـمَٓا اَنْتَ مُنْذِرٌ وَلِكُلِّ قَوْمٍ هَادٍ

"Sen ancak bir uyarıcısın [ peygamber] ve her toplumun bir rehberi [ mücedditi] vardır."

Allah Resulü asv ise:

"Şüphesiz ki, Allah her yüzyılın başında bu ümmete dinî işlerini yenileyecek bir MÜCEDDİT) gönderecektir" buyurdu.
(Ebu Davud, Melahim, 1).

Çağımızın müceddit ve müçtehidi Üstad Nursi:
"Hilâfet ve saltanata geçen ya nebi gibi masum olmalı veyahut Hulefâ-i Râşidîn ve Ömer ibni Abdülâziz-i Emevî ve MEHDİ-i Abbâsî gibi harikulâde bir zühd-ü kalbi olmalı ki, aldanmasın."
(19.Mektup)

***

İlk Abbasi hükümdarı Ebu Abbas Abdullah, Hz. Muhammed (S.A.V)'in amcası Abbas'ın soyundandır.

Babası 2.hükümdar sultan Mansur' dur.

Annesi, Yemen hükümdar ailesinden; Ervâ bint Mansûr el-Himyeriye idi.

*

2.Müceddit 6.reşit halife ve 3.Abbasi hükümdarı: Mehdi Billah Kimdir?

D: 742 - Ö: 4 Ağustos 785

Müceddit halifeliği; 775- 785= 10 yıl

Müceddit halife Mehdi; 744te Huzistan’ın Îzec kasabasında doğdu

2.hükümdar Ebu Cafer El Mansur’un oğlu olan Mehdi Billah ailesiyle;
önce Abbasi muhalefetinin örgütlendiği Humeyme’ye, Abbasilerin savaşarak iktidara gelişinden sonra da Kufe’ye yerleştiler. ( 750- 51)

758 yılında Horasan valiliğine atanan Mehdi Billah,10 yıl - 768 e kadar Horasan/ Rey' de ikamet etti.

Horasan’dan dönünce ailesi ve yakın çevresiyle birlikte Bağdat’ın doğusunda inşa edilen Rusafe şehrine yerleşti.

770 yılında hac emîrliğiyle görevlendirilen Mehdi, 772 yılında babasının isteği üzerine Fırat’ın doğu kıyısında Rakka yakınlarında Refika şehrini kurdu.

Halife Mehdi; 776’da oğlu Musa elHadi’yi ardından 783 yılında diğer oğlu Harun Reşid'i veliaht tayin etti.

**

Halife Mehdi' nin Hayatı

Kûfe’ye yerleştikten sonra; babası sultan Mansur' un ihtimamlı ilgisiyle seçkin hocalar tarafından yetiştirildi.

Mehdi, Mufaddal ed-Dabi’den Arap dili ve edebiyatı dersleri aldı.

Hocasının teşvikleriyle belagat ve şiire özel ilgi gösterdi.

Mehdi aldığı eğitimin neticesinde güzel şiirler yazdı, düzgün bir ifadeye sahip oldu.

758 yılında Horasanda görevlendirildi.Ardından Teberistan' ı fethetmekle vazifelendirildi.

758 de kumandanlarıyla birlikte Taberistan' ı fethetti.

761 de Irak' a geldi ve emmisi Ebu Abbas' ın kızı Reyta ile evlendi.

Ardından Horasan Rey kentine döndü ve aali beyt ailesinden isyan eden; Muhammed Nefsizekiye' yi destekleyen kardeşi üzerine bir ordu sevketti ve isyancıları dağıttırdı.

10 yıl Rey de hizmet eden Mehdi 768 de Bağdat' ın doğusundaki Rüsafe' ye yerleşti.

Babası Mansur' un emriyle; 770de önce hac emiri oldu, 772den sonra Fırat’ın doğusunda Rakka yakınlarında Refika şehrini kurdu.

Dicle' nin batı kıyısında daire planlı eski Bağdat şeklinde yeni proje.
Eski Bağdat kurucusu halife Mehdi' nin babası hükümdar Mansur; 762- 766 yılları.

Bağdat uluslararası Yeşil Bölge.

Babası Mansur hacca yolunda 7 Ekim 775de ölünce, Mehdî bir muhalefetle karşılaşmadan Bağdat’ta tahta çıktı.(zilhicce 158 / ekim 775 ).

Devlet yönetimi; zamanına göre gayet yumuşak, merhametli ve eli açık idi.

Bu idaresi ile ve devletin hazinesinin dolu olması yüzünden Abbasi ülkesinde yeni mimari eserler vücuda getitirlmiş , kültürel manada; müzik, şiir, edebiyat ve müsbet felsefe konularında gelişmeler olup ve hacca ve Hicaz'a büyük itina göstermiştir.

*

Müceddit Halife Mehdi' nin Hizmetleri

1- İlk işi devlete ve siyasete karşı suç işliyenleri affetti.

Kulhukuku/ kamuhukuku kapsamına giren; cinayet gasp soygun gibi hukukullah sayılan insan haklarına tecavüz anlamındaki suçları ise affetmedi.

2- Müceddit Halife Mehdi; devlet kurumlarının organizasyonuna önem vermiş, devletin gelir ve giderlerinin muhasebe ve denetlenmesi amacıyla 779 yılında Dîvânizimâm’ı / divan- istişare kurulu kurdu.

784-85de ise; Dîvânı zimâmiazime adıyla; üst- merkezi yeni bir divan/ müsteşarlık oluşturarak eyaletlerdeki zimâm divanlarını buraya bağlamıştır.

[ Bu kurum/ zimam kurulu; divanların para hesaplarını kontrol etmekte, işlerini denetlemekte ve bir divanla diğer divanlar arasında bir vezir koordinasyon görevini yerine getirmekteydi.

Hâkimlerin görev yaptığı Dîvânilmezâlim, halkın devlet görevlileri aleyhindeki şikâyetleri için kurulmuştu.

Dîvânilharâc toprak vergileriyle ilgilenirken, Dîvânisadaka faaliyetlerini sığır zekâtıyla sınırlamıştı.

Dîvânü’l-harâc, gelirlerin özelliğini araştırmak ve hesapları kontrol etmekle görevli bölümlere sahipti.

Başka bir bölüm de ilgili kişilerin adlarıyla gelen ve giden mektup ve dokümanların kaydının yapıldığı Meclis-el (ü)sküdâr’dı.

Dîvânü’l-harâc’daki yazışmalar Dîvânü’l-Hâtem’de kontrol ediliyordu.

Bu dönemde kâtipler ve mevâlî/ arap olmayan müslümanlar devlet yönetiminde etkili hale gelmiştir. ]

3- Mehdi’nin yaptığı önemli faaliyetlerden biri de halkın üzerindeki vergi yükünü azaltmak oldu. Farklı para birimi uygulamasını kaldırdı.

Vergi oranlarını düşürdü.

İnsanlara zulmetmekten Allah’a sığındığını belirterek adil olmayan vergi sistemine son verdi.

Bu yolla hazinenin zarara sokulduğunu ve önemli miktarda gelir kaybolacağını belirten devlet görevlilerine;
"Devlet hazinesi ne kadar zarar ederse etsin, benim görevim hakkı gerçekleştirip
zulmü gidermektir"dedi.
(Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi, 3. C. s. 106)

4- Devlet yönetiminde İslam' ın etkin ve yaygınlığına çok ağırlık verdi.

Sahip olduğu siyasî tecrübesiyle Horasan kuvvetleriyle dostluk kurdu.

Abbâsî ailesi içinde ve devlet yönetiminde etkili diğer güçlerle de iyi ilişkiler kurarak; iç istikrar ve güveni sağladı.

5- Müceddit Mehdi döneminde artan zındıklık ( müslüman görünüp İslam' a zarar veren) asi hareketlerle çok mücadele etti.

Zındıkbaşlarını öldürttü, tövbe etmeyen ve ikna olmayanları hapse attırdı, tövbe edip ikna olanları bağışladı.

Zındıklıkla mücadele ve mücahede için "Divanı Zındıka" adlı özel bir teşkilat- birim kurdu.

6- İki Yıl Boyunca Uluhiyet İddia Edenlerle Mücahede Etti.

Putperest/ pagananlıktan İslam' a geçenlerin çoğu; iman etmeyip İslam' ın özellik ve güzellliklerine teslim oluyorlardı.

Kısa zaman sonra da eski dinlerine veya Hint menşeli tenasuh inancına dönebiliyorlardı.

Tenasuh eden/ ruh değiştiren zeki ve muhterisler tanrılık iddiasına girişiyordu.

Sahte tanrı Mukanna; 776 da Horasan bölgesinde çok sayıda fanatikleriyle çıkarttığı isyan 2 yıl sürdü.

Bu isyanı meşhur Türk komutan Ebu Müslim' in oğlu Horasan valisi Muaz bastırıp söndürdü.

7- Müceddit Mehdi Billah, Hz. Ali’nin soyundan gelen muhaliflere karşı ılımlı bir politika takip etti.

Tahta çıktığında hapiste bulunan aalibeyt evlâdını serbest bıraktı.

Ehlibeyt kökenli; Muhammed Nefsüzzekiyye İsyanı’na destek verdikleri için; babasının iptal ettiği Mekke ve Medine’deki mülk ve imtiyazları iade etti, yeni araziler verdi.

Hicaz halkına ve Aalibeyt evladına yardım ve iyilikte bulundu.

Mehdi döneminde ehlibeyt evladının bir isyanı görülmedi.

8- Mescidi Haramı Bugünkü Simetrik Hale Halife Mehdi Getirtti.

Mescid-i Haram’ın asıl görünümünü veren, müceddit halife Mehdi' dir.

Halife Mehdi, 161/ 778 de hac emiri olarak gittiği Mekke-i Mükerreme’de Mescidi Haram' ı incelemiş, esaslı bir yenilenmeye ihtiyacı olduğunu görüp Bağdat’a vardığında; uzman mimarlar kadrosunu Mekke-i Mükerreme’ye göndermiştir.

400’e yakın mermer sütun, gemilerle Basra Körfezi’nden Kızıldeniz’e ve Şubeyke Limanı’ndan Mekke-i Mükerreme’ye ulaştırılmıştır.

Her biri tonlarca ağırlkıtaki bu sütunlar son derece muhkem ve gayet zarifti.

Ehl-i Sünnet hassasiyeti yüksek halife Mehdi bazı sütunlara, orada yaşanan hadiseleri hatırlatıcı yazılar kazıttırmıştı.

Mesela; Safa Tepesi yönündeki 4 sütuna salât-ü selâm yazdırmış ve altına
“Allah Rasülü sa’y yapmak üzere buradan geçmiştir.” ibaresini kazıtmıştır.

Fetih kapısı yakınlarına dikilen başka bir mermer sütunda ise
“Fetih gününde Allah Rasülü bu cihetten mescide girmiştir.” metnini kazdırmıştı.

İnşaatın takibini bizzat kendisi yapan Halife Mehdi, H.164’te (M.781) ikinci kez Mekke-i Mükerreme’ye geldi.

Mescid-i Haram’ın dikdörtgen yapılı olmasını ve Kâbe-i Muazzama’nın da tam merkezde bulunmasını istedi ve bu inşaatı bizzat takip etti.

Asimetrik olan yerleri söktürüp yeniden yaptırttı. Hiçbir masraftan kaçmayan halife Mehdi yenileme ve genişletme için 10milyonlarca dirhem harcadı.

Bugünkü Mescidi Haram; Müceddit Mehdi' nin inşa ettirdiği ve merkezde Beytullah’ın bulunduğu günümüz mescidinin de esasını oluşturmuştur.

Mescidin tamamlanmasını göremeyen Mehdi' den sonra oğlu Musa elHadî babasının başlatığı yenilenmiş Kabe inşaatınıi bitirmiştir.

Mehdî 777de Kâbe’nin örtüsünü yeniledi. Haremeyn halkına bol miktarda giyecek (150.000 adet) ve para (30 milyon dirhem) yardımında bulundu.

Aalibeyt evlâdından isyan eden ve hapisten çıkartılan İbrâhim oğlu Yakup; babası Mansur döneminde hapsedilen ve sonra kaçan Hasan' ı da serbest bıraktırdı.

Mehdi 777 yılında Yakup'la haccederken yanına gelen Hasan' a karşı; affedici davrandı ve Hicaz’daki hurmalıktan ikta/ tımar verdi.
(mülkü devlete işletmesi şahsa ait arazi)

9- Medineliler’den 500 kişilik bir muhafız birliği oluşturarak Bağdat’a getirdi; maaş ve ikta/ tımar verdi.

10- Haremeyn şehirleriyle Yemen arasındaki ilk posta teşkilâtını (berîd) kurdu.

Yemen ve Hicaz'ı posta menzili ve imar- iskan çalışmalarıyla birbirine bağladı.

11- Halife Mehdî; Basra Camii' ni genişletti.

Mescid-i Haram, 776/ 778 yılında Mehdi döneminde iki kez genişletildi.

Bu genişleme caminin doğu, batı ve kuzey cephelerinde olmuş, Mısır ve Doğu Akdeniz’den mermer ustaları getirtilmiştir

Mescid-i Nebevî ve Mescid-i Aksâ’yı genişletmiş, Irak-Hicaz arasındaki hac yollarının bakım, güvenlik, konaklama su ihtiyaçları için imar ve inşa çalışmaları yaptırmıştır.

Mehdi; saray mensupları ile Kudüs'e ve Hicaz'a yapmış olduğu "hac" seferlerinin ihtişamı ile isim yapmıştır.

Hac döneminde; Medine- Mekke halkı ve hacılara yüksek dağlarda depolattığı kar ve buzları getirip ikram etmiştir.

Mehdi Hicaz'dadaki başta Mekke Medine olarak kutsal şehir ve merkezlerin hac yollarını onarttırmış; hac yolları üzerinde su kuyusu çeşme han ve büyük menzillerde kervansaraylar yaptırmıştır.

12-Bizans’ı hedef alan seferlere ağırlık vermiş, hac ve cihad gibi dinî hususlara verdiği önem onun halk nezdindeki itibarını yükseltmiştir.

Mehdi' nin hilafetinde Bizans’a yönelik seferlere önem verdi.
(776 - 777- 778 -779 ) da İstanbul'a yönelik seferler düzenlendi.

Mehdi oğlu Hârûnürreşîd’i, 780 ve 781-82 yıllarında ünlü kumandan ve devlet adamlarının da yer aldığı orduların başında Bizans’a karşı sefere gönderdi.

13- Bu kumandanlardan biri de; 781'de Abbasi ordusu komutanı Hz. Ömer ra.ın yeğeni Abdülkadir idi.

Hârûnürreşîd’in İstanbul seferlerinde birçok kale ele geçirilerek İstanbul Boğazı’nın doğu yakasındaki Khalkedon’a (Kadıköy) ve Üsküdar' a kadar ulaşıldı.

Küçük oğlu VI. Konstantin adına Bizans’ı yönetmekte olan İrene, yıllık (70.000 - 90.000) dinar vergi karşılığında üç yıl süreli bir barış anlaşması yapmak zorunda kaldı.

14- Mehdî 776 yılında Abdülmelik b. Şihâb kumandasında yaklaşık 9000 kişilik bir orduyu Basra’dan deniz yoluyla Hind/ Sind’e gönderdi.

777 de Sind’e varan ve Bârbed şehrini fetheden ordu dönüş yolunda fırtınaya yakalanarak büyük zayiat verdi.

Öte yandan Ahmed b. Esed kumandasında Türkistan/ Fergana’ya sevkedilen ordu bölgenin başşehri Kâsân’ı ele geçirdi.

15- Mehdi' nin halifelik döneminde Bağdat ülkenin ticaret merkezi olmuş; doğudan batıya ülkeiçi ve dış ülkelerden gelen malların alınıp satıldığı, dünyanın en önemli ticaret merkezi haline gelmişti.

(Muir, William (1924), 'The Caliphate, İts Rise, Decline and Fall 'Chapter LXIII, Al-Mehdi, son of Al-Mansur [1] 29 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)

İlk Abbasi sultanlarının mezarları Emevi korkusundan açıkça bilinmez ve saklı tutuluyordu.

Mehdi'nin cenazesi de askeri kışlaya yakın bir yere gizli olarak gömüldüğü sanılmaktadır.43 yaşında vefat etmiştir.

Rabbim Müceddit Halife Mehdi' ye af mağfiret etsin ve devlet yönetiminde örnek almamızı nasip etsin...

*

Bediüzzaman 1. TBMM'yi uyardı!

Üstad Nursi TBMM'deki (1922) bildirgesinde diyor ki:

"Bâhusus bu güruh-u mücâhidin ve bu yüksek meclisin ef'âli taklid edilir.

Kusurlarını millet ya taklit veya tenkit edecek; ikisi de zarardır.

DEMEK ONLARDA [ millette ] HUKUKULLAH, HUKUKU İBADI DA (kul hukukunu) TAZAMMUN EDİYOR."
(Mesnevii Nuriye)

"Ben de şimdi onlara, hukuk-u âmmenin hukukullah hükmüne geçtiğini bilenlere, umumen selâm ve dua ediyorum."
Emirdağ Lahikası 2

İmam Azam Camii Avlusu

Azamiye semtinde; İmam Azam Camii içi.
Küliye ve Türbesi' nin bakım/ onarımını Türkiye/ Tika 2022 de tamamladı.

Abdulkadir Geylani Külliye, Camii ve Türbesi
Türkiye (2019-2021) onarım bakımını yaptırdı.