Şeyhmus Edis'in haberi:

Tarihte birçok sahabe ve evliyaya ev sahipliği yapan Mardin’in, Üstad Bediüzzaman Said Nursi Hazretleri’nin hayatında da önemli bir yeri bulunuyor. 17 yaşında çıktığı ilim yolculuğu onu Bitlis’ten Cizre’ye, oradan da Mardin’e ulaştırdı. Bediüzzaman, Mardin’de kaldığı süre zarfında hep ilkleri yaşadı. Molla Said olarak, 1895’te geldiği Mardin’de zamanın medrese âlimleriyle girdiği fikri tartışmalardan dolayı Üstad unvanı aldı. Eğitim için yerleştiği Şehidiye Medresesi’nde henüz 17 yaşındayken ders vermeye başladı. Siyasetle de ilk defa Mardin’de tanıştı. İlk sürgün hayatı da yine Mardin’de başladı.

Üstad’ın hayatında iz bırakan üç mekân

Üstad Bediüzzaman, şehirde Ulu Cami, Şehidiye Medresesi ve Camii ile Şeyh Yusuf Ensari’nin babası Şeyh Eyyûb Ensari’nin tarihi evinde kaldı. Ulu Cami’de birçok alimle hararetli fikri tartışmalarda bulundu. Herhalde genç Molla Said, bu enaniyetli hocalara meydan okuma nevinden olacak ki, Ulu Cami’nin minaresinin şerefesine atlar ve kollarını yana açarak pervane gibi minare şerefesinde dolaşmaya başlar. Molla Said’i korkuyla izleyen halk, hayretini gizleyemez.

Üstad’ın Mardin hayatında önemli bir yere sahip olan Şehidiye Medresesi ve Camii, O’nun Mardin alimlerine karşı rüşdünü ispat ettiği tarihi mekânlardan biridir. 

Üstad Bediüzzaman, Mardin’e geldiği zaman Şeyh Eyyûb El-Ensari Efendi’nin evinde kalır. Ensari ailesi, Yemen hükümdarı Tübba soyundan gelen Harislerin Hazrec kolundan, En-Neccar oğullarından, Hz. Muhammed’in bayraktarı Ebu Eyyûb el Ensari’nin soyundan geliyor. Kainatın Efendisi’ni evinde misafir etme şerefine nail olan büyük sahabe Ebu Eyyûb el Ensari’nin, on üç asır sonra aynı adı taşıyan, aynı soydan gelen torununun evinde Bediüzzaman Said Nursi misafir olur.

Bediüzzaman’ın ilk sürgünü

Bediüzzaman Said Nursi’nin ilk siyasi çalışmaları Mardin’de olur. Faaliyetleri hayli ses getirir. O günlerde Abdülhamid idaresindeki Osmanlı Devleti’nde parçalanma endişesi hâkimdir. Bundan dolayı başta doğu şehirlerinde olmak üzere Osmanlı topraklarında yoğun bir denetim söz konusudur. Mardin’de de benzer uygulamalar vardır. Üstad’ın faaliyetlerinden rahatsız olan idareciler, şehirde sözde kontrolü kaybetmemek için onu yakın takibe alır. Hakk’ın hatırını yüksek tutmak adına şiddetli tartışmalara giren Molla Said, Mardin mutasarrıfı tarafından güvenlik gerekçesiyle il hudutları dışına çıkartılır. Elleri bağlı şekilde bir muhafız nezaretinde Bitlis’e sürgün edilir. Bu olay, daha sonra aralıklarla, çok daha şiddetli ve çeşitli şekilde yaklaşık 50 yıl sürecek güç odaklarıyla mücadelesinin başlangıç noktasını teşkil eder.

Bediüzzaman’ın Mardin’de yaşadığı olaylar hakkında önemli bilgiler veren Şeyh Yusuf Ensari’nin torunu araştırmacı yazar ve eski Mardin Merkez İmam Hatip Lisesi Müdürü Yusuf Metin Yardımcı şunları anlatıyor: “Said Nursi Mardin’e geldiğinde dedemin babası Şeyh Eyyûb Ensari’nin evinde misafir olarak kaldı. Dedem Şeyh Yusuf Ensari yaşıt oldukları için dedemle birlikte şu anda Teker Mahallesi’nde bulunan tarihi evde karşılıklı münazaralara katıldı.”

Genç ve heyecanlı bir yapıya sahip kişiliğinin Bediüzzaman’ı münazara ve münakaşa ortamlarına sevk ettiğini söyleyen Yardımcı, şunları anlatıyor: “O yıllarda Mardin’in meşhur medreselerinde değişik ilimlere ait dersler veren müderrisler vardı. Bunlardan bir tanesi de Mardin’in yetiştirmiş olduğu İslam alimlerinden Şeyh Yusuf Ensari’nin hocası bulunan Hakizadelerden Şeyh Yusuf Haki’dir. Üstad gençliğin de vermiş olduğu heyecanla ilim heyetinin hazır olduğu Şeyh Yusuf Ensari’nin babası Şeyh Eyyûb’e ait olan konağında önemli dersler aldı. O zamanlar bu malikane aynı zamanda ilmi etütlerin de yapıldığı bir yer. Üstad, Mardin’de kaldığı süre zarfında Ulu Cami ve Şehidiye Camii’nde eğitim gördü. Mardin, Üstad’ın hayatında çok önemli bir yer edindi. Zira Üstad, Mardin’de hep ilkleri yaşadı. Burada Üstad unvanını aldı, ilk ders vermeye başladı. En önemlisi de Üstad’ın ilk sürgün hayatının Mardin’de başlamasıdır.”

Zaman