Müspet hareket, en kısa ifadesiyle “yapıcı olmak”, ortaya bir eser koymaktır. Menfî hareket ise bunun zıddı olup yıkıcı olma manasına gelir. Menfî, nefy edilmiş, sürülmüş demektir. Müsbeti ortadan kaldırmaya yahut ona zarar vermeye yönelik her hareket menfîdir.

Üstad, müspet hareket mektubunun ilk cümlelerinde bize birkaç mesajı birden verir.

“Asayişi muhafazayı netice veren müspet iman hizmeti” ifadesi çok önemlidir. Demek ki, müspet hareket, iman hizmetinin bizzat kendisidir ve bu hizmet asayişi muhafazayı netice vermektedir.

İman hizmeti müspet harekettir, çünkü böylece insanların kalplerine imanın yerleşmesine, kalplerde imanın sabit olmasına çalışılmaktadır. Bunun zıddı, küfür yolundaki gayretlerdir. Bunlar menfî harekettirler, çünkü bu çalışmalarda kalplerden imanı söküp atmak, o en büyük nuru söndürmek gayesi güdülmektedir.

Yaptığı iman hizmetiyle, insanların kalplerini ve akıllarını nurlandırmaya çalışan bir kişi, elbette huzur ve güven ortamını bozucu davranışlardan da hassasiyetle kaçınır. Nur hizmetinin tarihçesi, bunun sayısız örnekleriyle doludur.

Aynı paragrafta vazife-i ilahiyeye karışmamak da bir müspet hareket olarak takdim edilmiştir. Zira, müspet neticelere ancak böylece ulaşılabilir; aksi halde insan yanlış yollara girebilir, asayişi bozucu davranışlarda bulunabilir.

Paragrafın sonunda, her türlü sıkıntılara sabır ve şükürle mukabele etmemiz ders verilir. Buna göre, sabır ve şükür de birer müspet harekettirler. Bunların aksi sabırsızlık ve şükürsüzlük olup birinde sabrın diğerinde ise şükrün nefy edilmesi söz konusudur.

Bu ölçüye göre, bütün hayırlar müspet, bütün şerler menfîdirler. Her bir hayırda ortaya faydalı bir sonuç konulmakta, şer ise bunu ortadan kaldırmakta, yok etmektedir.

O halde, ibadet müspet hareket, itaatsızlık menfî harekettir. Ahlâklı yaşamak müspet hareket, ahlâksızlık ise menfî harekettir.

Adalet müspet, zulüm menfîdir; bu ikincisinde adaletin ortadan kaldırılması söz konusudur.

Aynı şekilde, muhabbet müspet, adavet menfîdir; ittifak müspet, ihtilaf menfîdir. (Sorularla Risale-i Nur)